انواع چربی، احشایی و زیر جلدی و نحوه خارج کردن

بدن انسان دارای انواع مختلفی از چربی است که هر کدام نقش‌های خاصی در عملکرد بدن دارند. درک صحیح از تفاوت‌های این چربی‌ها و روش‌های مناسب برای کنترل آن‌ها، گامی مهم در دستیابی به سلامتی بهتر و ظاهری مطلوب محسوب می‌شود.

درک کلی از چربی بدن

چربی بدن یا بافت چربی (Adipose Tissue) یکی از اجزای حیاتی بدن انسان است که وظایف متعددی از جمله ذخیره انرژی، حفاظت از اندام‌های داخلی، تنظیم حرارت بدن و ترشح هورمون‌های مهم را برعهده دارد. اما تجمع بیش از حد این چربی‌ها در نقاط مختلف بدن می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی جدی شود.

انواع اصلی چربی بدن

چربی زیر جلدی (Subcutaneous Fat)

چربی زیر جلدی به لایه‌ای از چربی اطلاق می‌شود که بلافاصله زیر پوست قرار دارد. این نوع چربی حدود ۹۰ درصد از کل چربی بدن را تشکیل می‌دهد و در نقاط مختلفی مانند شکم، ران‌ها، باسن، بازوها و کمر تجمع می‌یابد.

ویژگی‌های چربی زیر جلدی:

خصوصیات فیزیکی:

• قابل لمس و حس کردن است
• هنگام دراز کشیدن شکل آن تغییر می‌کند
• می‌توان آن را با دست گرفت
• نرم و منعطف است

وظایف و عملکرد:

• عایق‌بندی حرارتی بدن
• حفاظت از ضربات و آسیب‌های خارجی
• ذخیره‌سازی انرژی برای مصرف در زمان نیاز
• حفظ شکل و فرم بدن

مکان‌های تجمع چربی زیر جلدی:

در زنان:

• ناحیه ران‌ها و باسن (شکل گلابی بدن)
• بازوهای بالایی
• شکم پایینی
• پشت و کناره‌ها

در مردان:

• ناحیه شکم (شکل سیبی بدن)
• کمر و پهلوها
• گردن و صورت
• قسمت پایینی کمر

چربی احشایی (Visceral Fat)

چربی احشایی به چربی‌هایی گفته می‌شود که در عمق حفره شکمی، اطراف اندام‌های حیاتی مانند کبد، لوزالمعده، رودها، کلیه‌ها و قلب تجمع می‌یابند. این نوع چربی که گاهی “چربی سمی” نیز نامیده می‌شود، تنها ۱۰ درصد از کل چربی بدن را تشکیل می‌دهد اما اثرات سلامتی بسیار مهم‌تری دارد.

ویژگی‌های چربی احشایی:

خصوصیات فیزیکی:

• غیرقابل لمس از بیرون
• سفت و محکم است
• هنگام تغییر وضعیت بدن تغییر شکل نمی‌دهد
• در عمق حفره شکمی قرار دارد

تأثیرات منفی بر سلامتی:

• افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی
• مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲
• التهاب مزمن در بدن
• اختلال در عملکرد کبد
• افزایش فشار خون
• اختلال در ترشح هورمون‌ها

مکانیسم آسیب‌رسانی چربی احشایی:

چربی احشایی بر خلاف چربی زیر جلدی، فعالیت متابولیکی بالایی دارد و مواد التهابی مضری مانند سایتوکین‌ها و اسیدهای چرب آزاد تولید می‌کند. این مواد مستقیماً وارد جریان خون شده و به کبد می‌رسند، در نتیجه التهاب سیستمیک و مقاومت به انسولین ایجاد می‌کنند.

روش‌های تشخیص نوع چربی

روش‌های خانگی:

تست قابلیت گرفتن چربی:

• چربی زیر جلدی قابل گرفتن با دست است
• چربی احشایی غیرقابل لمس و سفت است

بررسی شکل شکم:

• شکم پف کرده و سفت نشان‌دهنده چربی احشایی
• شکم نرم و قابل انعطاف نشان‌دهنده چربی زیر جلدی

روش‌های پزشکی:

اندازه‌گیری دور کمر:

• مردان: بیش از ۱۰۲ سانتی‌متر خطرناک
• زنان: بیش از ۸۸ سانتی‌متر خطرناک

تصویربرداری پزشکی:

• سی‌تی اسکن
• ام‌آرآی
• DEXA Scan
• سونوگرافی

شاخص‌های خونی:

• تست قند خون ناشتا
• پروفایل چربی خون
• تست مقاومت به انسولین
• نشانگرهای التهابی

روش‌های طبیعی حذف چربی‌ها

تغذیه اصولی:

برای چربی زیر جلدی:

ایجاد کسری کالری:

• کاهش ۵۰۰ تا ۷۵۰ کالری روزانه
• محاسبه نیاز کالری بدن
• کنترل اندازه غذا

غذاهای مفید:

• پروتئین‌های بالا: مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات
• کربوهیدرات‌های پیچیده: برنج قهوه‌ای، جو، بلغور
• چربی‌های سالم: آووکادو، آجیل، روغن زیتون
• فیبر: سبزیجات، میوه‌ها، حبوبات

برای چربی احشایی:

کاهش قندهای ساده:

• حذف نوشابه‌ها و آب میوه‌های صنعتی
• کاهش شیرینی و شکلات
• جایگزینی با طعم‌دهنده‌های طبیعی

افزایش فیبر محلول:

• جودوسر، بلغور، جو
• سیب، موز، هویج
• لوبیا، عدس، نخود

پروتئین کیفیت بالا:

• ماهی‌های چرب (سالمون، تن ماهی)
• مرغ بدون پوست
• تخم‌مرغ
• محصولات لبنی کم‌چرب

ورزش و فعالیت بدنی:

برای چربی زیر جلدی:

تمرینات هوازی:

• پیاده‌روی سریع: ۱۵۰ دقیقه در هفته
• دویدن: ۷۵ دقیقه در هفته
• شنا، دوچرخه‌سواری، طناب زدن

تمرینات مقاومتی:

• وزنه‌برداری ۳ روز در هفته
• تمرینات وزن بدن
• تمرینات کششی و انعطاف

تمرینات ترکیبی (HIIT):

• تناوب شدت بالا و استراحت
• ۲۰-۳۰ دقیقه، ۳ روز در هفته
• سوزاندن کالری بیشتر در زمان کمتر

برای چربی احشایی:

تمرینات استقامتی متوسط:

• پیاده‌روی منظم ۴۵ دقیقه
• شنا با شدت متوسط
• یوگا و پیلاتس

تمرینات قدرتی:

• تمرینات مقاومتی کل بدن
• تمرینات عضلات مرکزی بدن
• وزنه‌برداری سنتی

مدیریت استرس:

تکنیک‌های آرام‌سازی:

• مدیتیشن و تنفس عمیق
• یوگا و تمرینات کششی
• ماساژ درمانی

خواب کیفیت:

• ۷-۹ ساعت خواب شبانه
• محیط خواب مناسب
• جدول خواب منظم

مدیریت زمان:

• برنامه‌ریزی روزانه
• کاهش فعالیت‌های استرس‌زا
• وقت اختصاص به تفریح

روش‌های پزشکی حذف چربی

روش‌های غیرتهاجمی:

کرایولیپولیز (CoolSculpting):

مکانیسم عملکرد:

• انجماد کنترل‌شده سلول‌های چربی
• دمای ۴ درجه زیر صفر
• مرگ طبیعی سلول‌های چربی

مناطق قابل درمان:

• شکم و پهلوها
• ران‌ها و باسن
• بازوها و زیر چانه
• زیر باسن

مزایا:

• بدون جراحی و بیهوشی
• بدون دوران نقاهت
• نتایج طبیعی و تدریجی
• عوارض جانبی کمینه

نکات مهم:

• نتایج پس از ۳ ماه مشهود
• ممکن است چند جلسه نیاز باشد
• مناسب برای چربی‌های موضعی
• غیرمؤثر روی چربی احشایی

لیزر درمانی چربی:

انواع دستگاه‌ها:

• SculpSure
• UltraShape
• Vanquish ME
• TruSculpt iD

مکانیسم عملکرد:

• گرمای کنترل‌شده
• تخریب سلول‌های چربی
• دفع طبیعی از بدن

مزایا:

• بدون درد قابل توجه
• سریع و راحت
• بدون نیاز به استراحت
• قابل اعمال روی مناطق مختلف

اولتراساند متمرکز:

تکنولوژی HIFU:

• اولتراساند با شدت بالا
• تمرکز بر نقاط خاص
• گرمای موضعی کنترل‌شده

کاربردها:

• چربی‌های سطحی
• سفت کردن پوست
• بهبود قوام بدن

تزریق مواد چربی‌سوز:

انواع مواد:

• Kybella (اسید دئوکسی‌کولیک)
• فسفاتیدیل کولین
• ال-کارنیتین

مکانیسم:

• تجزیه غشای سلولی چربی
• التهاب موضعی کنترل‌شده
• دفع طبیعی چربی‌ها

مناطق درمان:

• زیر چانه
• چربی‌های کوچک موضعی
• نواحی محدود

روش‌های تهاجمی:

لیپوساکشن (Liposuction):

انواع روش‌ها:

لیپوساکشن سنتی:

• استفاده از کانول و مکش
• بیهوشی عمومی یا موضعی
• حذف حجم بالای چربی

لیپوساکشن با اولتراساند (UAL):

• لیکوئیدکردن چربی با اولتراساند
• دقت بالاتر
• آسیب کمتر به بافت‌ها

لیپوساکشن با لیزر (LAL):

• استفاده از لیزر برای مایع کردن چربی
• سفت شدن پوست همزمان
• عوارض کمتر

لیپوساکشن با ارتعاش (PAL):

• کانول ارتعاشی
• آسان‌تر برای جراح
• دقت بالاتر

مزایا:

• حذف حجم بالای چربی
• نتایج فوری و قابل مشاهده
• امکان تنظیم فرم بدن
• دوام بالای نتایج

عوارض احتمالی:

• تورم و کبودی موقت
• درد و ناراحتی
• عفونت (نادر)
• نامنظمی سطح پوست

دوران نقاهت:

• ۱-۲ هفته استراحت
• پوشیدن لباس فشاری
• اجتناب از ورزش سنگین
• مراجعه منظم برای کنترل

ابدومینوپلاستی (Tummy Tuck):

انواع:

ابدومینوپلاستی کامل:

• برداشتن پوست اضافی
• سفت کردن عضلات شکم
• جابه‌جایی ناف

مینی ابدومینوپلاستی:

• محدود به ناحیه زیر ناف
• برداشتن پوست کمتر
• عدم جابه‌جایی ناف

مزایا:

• بهبود قابل توجه فرم شکم
• حذف پوست شل و کشیده
• سفت کردن عضلات
• افزایش اعتماد به نفس

عوارض احتمالی:

• جای زخم قابل مشاهده
• دوران نقاهت طولانی
• خطر عفونت
• مشکلات زیبایی

دوران نقاهت:

• ۶-۸ هفته استراحت کامل
• اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
• پوشیدن لباس فشاری
• مراقبت ویژه از جای زخم

روش‌های ترکیبی:

Body Contouring:

ترکیب روش‌ها:

• لیپوساکشن + سفت کردن پوست
• چربی‌کاهی + تقویت عضلات
• جراحی + درمان‌های غیرتهاجمی

مزایا:

• نتایج جامع‌تر
• کاهش تعداد جلسات
• هماهنگی بهتر نتایج

درمان‌های پس از جراحی:

ماساژ لنفاوی:

• کاهش تورم
• بهبود گردش خون
• تسریع بهبودی

رادیوفرکانسی:

• سفت کردن پوست
• بهبود کیفیت پوست
• کاهش سلولیت

نکات مهم انتخاب روش درمان

ارزیابی وضعیت فردی:

عوامل تأثیرگذار:

• میزان چربی اضافی
• محل تجمع چربی
• کیفیت پوست
• سن و جنس
• وضعیت سلامت عمومی

مشاوره پزشکی:

انتخاب متخصص:

• پزشک متخصص پوست
• جراح پلاستیک مجرب
• متخصص طب زیبایی

ارزیابی‌های لازم:

• معاینه کامل
• تست‌های آزمایشگاهی
• تصویربرداری در صورت نیاز
• بررسی سابقه پزشکی

انتظارات واقع‌بینانه:

محدودیت‌ها:

• روش‌ها برای لاغری کلی نیستند
• نتایج فردی متفاوت است
• نیاز به حفظ سبک زندگی سالم
• ممکن است چند جلسه نیاز باشد

نگهداری و حفظ نتایج

تغییرات سبک زندگی:

تغذیه مداوم:

• حفظ رژیم غذایی متعادل
• کنترل کالری مصرفی
• اجتناب از رژیم‌های افراطی

ورزش منظم:

• حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هفتگی
• ترکیب تمرینات هوازی و قدرتی
• فعالیت‌های روزمره فعال

مدیریت استرس:

• تکنیک‌های آرام‌سازی
• خواب کافی و منظم
• روابط اجتماعی سالم

پیگیری پزشکی:

ویزیت‌های دوره‌ای:

• کنترل وزن و ترکیب بدن
• بررسی وضعیت سلامت
• ارزیابی نتایج درمان

اصلاح روش درمان:

• تنظیم برنامه غذایی
• اصلاح برنامه ورزشی
• درمان‌های تکمیلی در صورت نیاز

علائم هشدار:

نیاز به مراجعه فوری:

• بازگشت سریع چربی
• تغییرات غیرطبیعی وزن
• علائم متابولیک
• مشکلات جدید سلامتی

پیشگیری از تجمع مجدد چربی

اصول تغذیه درازمدت:

کیفیت مواد غذایی:

• اولویت با غذاهای کامل و طبیعی
• کاهش غذاهای فرآوری شده
• حفظ تعادل ماکرونوترینت‌ها

الگوی وعده‌ها:

• صبحانه کامل و مغذی
• وعده‌های منظم و کوچک
• اجتناب از خوردن شبانه

ورزش به عنوان سبک زندگی:

تنوع فعالیت‌ها:

• ورزش‌های مختلف برای جلوگیری از یکنواختی
• فعالیت‌های گروهی و اجتماعی
• چالش‌های جدید و هدفمند

انطباق با شرایط زندگی:

• برنامه‌ریزی منطبق با برنامه کاری
• استفاده از فرصت‌های روزمره
• تجهیزات خانگی ساده

مدیریت عوامل خطر:

کنترل هورمون‌ها:

• تعادل هورمون‌های استرس
• تنظیم هورمون‌های تیروئید
• کنترل هورمون‌های جنسی

سلامت روانی:

• مدیریت اضطراب و افسردگی
• حفظ انگیزه و هدفمندی
• روابط حمایتی قوی

سوالات متداول (FAQ)

آیا می‌توان چربی احشایی را با لیپوساکشن حذف کرد؟

خیر، لیپوساکشن تنها چربی زیر جلدی را حذف می‌کند. چربی احشایی قابل لیپوساکشن نیست، در حالی که چربی زیر جلدی می‌تواند با لیپوساکشن بهبود یابد. برای حذف چربی احشایی باید از روش‌های طبیعی شامل رژیم غذایی و ورزش استفاده کرد.

کدام نوع چربی خطرناک‌تر است؟

چربی احشایی بسیار خطرناک‌تر از چربی زیر جلدی است. چربی احشایی خطر عوامل قلبی متابولیک را افزایش می‌دهد و می‌تواند منجر به بیماری‌های مزمن مانند دیابت، چاقی و بیماری قلبی شود.

چقدر طول می‌کشد تا چربی زیر جلدی کم شود؟

کاهش چربی زیر جلدی معمولاً ۴-۸ هفته زمان می‌برد تا نتایج قابل مشاهده باشد. این زمان بسته به میزان کسری کالری، نوع ورزش، ژنتیک و میزان چربی اولیه متفاوت است.

آیا کرایولیپولیز (CoolSculpting) درد دارد؟

کرایولیپولیز روشی برای کاهش چربی با انجماد است. این روش معمولاً درد قابل توجهی ندارد. در ابتدای جلسه ممکن است احساس سردی و بی‌حسی در ناحیه درمان داشته باشید که طبیعی است.

چه زمانی باید برای حذف چربی به پزشک مراجعه کرد؟

در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:

• وقتی با رژیم و ورزش نتیجه نمی‌گیرید
• چربی‌های موضعی مقاوم دارید
• دور کمر از حد مجاز بیشتر است
• علائم متابولیک دارید

آیا چربی حذف شده دوباره برمی‌گردد؟

چربی حذف شده با روش‌های پزشکی معمولاً برنمی‌گردد، اما اگر سبک زندگی نامناسب داشته باشید، ممکن است چربی در نواحی دیگر تجمع یابد. حفظ رژیم غذایی سالم و ورزش منظم ضروری است.

بهترین سن برای درمان‌های حذف چربی چیست؟

بهترین سن معمولاً بین ۲۵ تا ۵۰ سال است که پوست انعطاف لازم را دارد. اما مهم‌تر از سن، وضعیت سلامت عمومی و واقع‌بینی انتظارات است.

چربی شکم چگونه تشخیص داده شود که احشایی است یا زیر جلدی؟

چربی احشایی در شرایط مختلف بدن تغییر شکل نمی‌دهد و وقتی دراز می‌کشید، محکم سر جای خود باقی می‌ماند. در مقابل چربی زیر جلدی نرم و قابل حرکت است.

آیا داروهای چربی‌سوز مؤثر هستند؟

داروهای چربی‌سوز تنها در صورت تجویز پزشک و به همراه رژیم غذایی و ورزش مؤثر هستند. خودسرانه استفاده از این داروها خطرات جدی دارد و توصیه نمی‌شود.

چقدر هزینه روش‌های مختلف حذف چربی است؟

هزینه‌ها بسته به نوع روش، منطقه جغرافیایی، تجربه پزشک و میزان درمان متفاوت است:

• کرایولیپولیز: ۲-۸ میلیون تومان هر جلسه
• لیپوساکشن: ۱۵-۴۰ میلیون تومان
• روش‌های لیزری: ۱-۵ میلیون تومان هر جلسه

نتیجه‌گیری

درک تفاوت بین چربی احشایی و زیر جلدی، گام اول در انتخاب روش مناسب درمان است. در حالی که چربی زیر جلدی بیشتر نگرانی زیبایی است، چربی احشایی خطر جدی برای سلامتی محسوب می‌شود. از بین بردن چربی زیر پوستی بسیار ساده‌تر از کاهش چربی احشایی است، اما هر دو نیاز به رویکردی جامع و علمی دارند.

انتخاب روش مناسب بر اساس نوع چربی، میزان تجمع، وضعیت سلامت عمومی و انتظارات فردی صورت می‌گیرد. روش‌های طبیعی همیشه اولین گزینه و پایه درمان محسوب می‌شوند، در حالی که روش‌های پزشکی تنها در موارد خاص و پس از عدم موفقیت روش‌های طبیعی توصیه می‌شوند.

حفظ نتایج به دست آمده نیازمند تعهد درازمدت به سبک زندگی سالم است. بدون تغییر عادات غذایی و فعالیت بدنی، حتی مؤثرترین روش‌های درمانی نمی‌توانند نتایج پایداری داشته باشند.

مشاوره با متخصصان مجرب و انتخاب کلینیک‌های معتبر، کلید موفقیت در هر نوع درمانی است. همچنین داشتن انتظارات واقع‌بینانه و صبر برای دیدن نتایج، از عوامل مهم رضایت از درمان محسوب می‌شود.

امروزه با پیشرفت تکنولوژی، روش‌های متنوع و مؤثری برای کنترل چربی‌های بدن در دسترس است. انتخاب هوشمندانه و اجرای صحیح هر روش، می‌تواند به بهبود قابل توجه کیفیت زندگی و سلامت عمومی منجر شود.

نویسنده هنگامه مظفری : 

کارشناس مامایی و زیبایی زنان

​

تزریق چربی صورت چقدر ماندگاری دارد؟

۲۰ نکته طلایی برای رسیدن به اندام متناسب و زیبا

درمان خانگی کوچک شدن شکم با راهکارهایی ساده